Dalende vaccinatiegraad: tips voor in het gesprek met ouders

Naast religieuze overtuigingen horen we steeds vaker dat ouders (of jongeren) denken dat vaccinaties niet nodig zijn. Omdat ‘onschuldige’ kinderziekten niet meer voorkomen. Omdat vaccinaties schadelijk zijn voor de gezondheid van het kind. Of omdat het kind bepaalde ziektes beter zelf kan doormaken voor een betere weerstand.

Hieronder tips om het gesprek aan te gaan met (aanstaande) ouders of jongeren die twijfelen over vaccineren:

• Benoem eventueel dat je als (huis)arts ook de rol hebt als vertrouwenspersoon en dat er geen directe link is tussen huisarts en JGZ of RIVM. Ouders kunnen ‘vrijuit’ spreken
• Benader ouders op een positieve, ondersteunende en respectvolle manier. Ga naast de ouder staan, niet tegenover de ouder
• Vraag waar de twijfels en zorgen zitten. Laat merken dat je dit serieus neemt door je in de ouder te verplaatsen. Verdiep je in de emotie achter hun vraag: zijn ouders ergens bang voor? 
• Bespreek de ziekten waar tegen gevaccineerd wordt en benoem de belangrijke rol van groepsimmuniteit. Onder een 95% vaccinatiegraad kunnen infectieziektes uitbreken
• Ga in op eventuele misvattingen en desinformatie over vaccinatie
• Geef eerlijke en objectieve informatie: overdrijf of bagatelliseer niet

Vaccinatieconsult

Ouders van jonge kinderen kunnen bij blijvende twijfel gebruik maken van een vaccinatieconsult op het consultatiebureau. Er is dan meer tijd om specifieke vragen of twijfels over vaccineren te bespreken. Deze mogelijkheid wordt ook besproken tijdens het 1e zuigelingenhuisbezoek (± 2 weken na de geboorte) door de jeugdverpleegkundige.  

Informed consent

De JGZ vraagt ouders/ jongeren toestemming om de vaccinatie door te geven aan het RIVM. Bij geen toestemming wordt de vaccinatie niet geregistreerd. Het RIVM blijft dan herinneringen sturen. Later is niet meer bij het RIVM op te vragen welke vaccinaties zijn toegediend.

Eigen keuze

Benoem dat wel of niet vaccineren uiteindelijk een eigen keuze is. Er is in Nederland geen vaccinatieplicht. Ouders/ jongeren worden door de GGD niet anders benaderd bij niet-vaccineren.  

• Vaccinaties beschermen tegen ernstige complicaties bij infectieziekten 
• Door vaccinaties komen sommige infectieziekten, zoals polio en difterie, nog maar amper voor
• Bij een hoge vaccinatiegraad (95%) treedt ‘groepsbescherming’ op. De kans op een uitbraak van een van de infectieziekten waartegen wordt gevaccineerd, is dan heel klein. Ongevaccineerde jonge en kwetsbare kinderen (en volwassenen) die nog te jong zijn om zelf te worden gevaccineerd, of die om gezondheidsredenen niet kunnen worden ingeënt (door bijvoorbeeld leukemie), worden daardoor ook beschermd
• De 22 weken prik voor zwangere vrouwen beschermt jonge baby’s in de eerste weken na de geboorte tegen kinkhoest. Dit is de periode dat baby’s zelf nog niet gevaccineerd zijn. Vrouwen die tussen medio oktober en 1 maart 22 weken of langer zwanger zijn, krijgen ook de griepprik aangeboden. Behalve de baby wordt hiermee de moeder zelf ook beschermd tegen kinkhoest en/of griep 

Relatieve nadelen van vaccineren

• Vaak zijn er lichte bijwerkingen, zoals een rode huid, pijnlijke plek en lichte koorts. De hinder hiervan duurt meestal kort (24 tot 48 uur)  
• In sommige gevallen zijn er heftigere bijwerkingen, zoals hoge koorts of een koortsstuip. Dit zijn uitzonderingen

Meer informatie

• Informatie bij twijfels over vaccinatie
• Aanwijzingen voor gespreksvoering