Vaccinaties voor ouderen

Hieronder lees je meer over de vaccinaties die voor ouderen via een nationaal programma worden aangeboden (zoals griep-, pneumokokken- en corona-vaccinatie) of als vaccinatie-op-maat (zoals  gordelroosvaccinatie).

Griep 
Jaarlijks overlijden er gemiddeld 4.700 mensen aan de gevolgen van griep (veroorzaakt door het influenza virus). Ook kunnen er na een griep (ernstige) complicaties ontstaan, zoals een longontsteking waarvoor een ziekenhuisopname nodig is. De griepvaccinatie verkleint de kans op het krijgen van griep en (ernstige) complicaties.  Zo neemt de kans op een ziekenhuisopname door griep met 40% af na vaccinatie. Daarnaast zijn mensen minder besmettelijk voor hun omgeving als ze toch griep krijgen na vaccinatie. (bron: www.rivm.nl)

De griepprik is een veilige vaccinatie waar al geruime tijd ervaring mee is. Het geeft relatief weinig bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn lokale reacties op de plaats van de injectie, hoofdpijn, koorts en spierpijn. Dit zijn geen klachten door griep, maar worden veroorzaakt door de afweerreactie van het lichaam op de vaccinatie. De klachten verdwijnen binnen enkele dagen vanzelf. 
Alle ouderen, inwoners van een verpleeghuis en mensen met medische aandoeningen komen voor een gratis griepprik in aanmerking. Kijk hier.

Meer informatie over griep en griepvaccinatie lees je hier. Meer informatie voor uitvoerders van de griepcampagne (onder andere instellingen) vind je hier. Een e-learning voor uitvoerders van de griepcampagne vind je hier. (www.rivm.nl)

 

Effectiviteit griepprik 
Sinds 2021 wordt in Nederland gebruik gemaakt van een quadrivalent vaccin, dat beschermt tegen 4 typen griep. De effectiviteit ligt tussen de 30-60%. Voor het griepvaccin van 2022/2023 was dit 44%*. Dit wisselt per jaar, omdat het griepvaccin elk jaar wordt aangepast aan de varianten die rondgaan. Omdat de productie van het vaccin enkele maanden duurt, moet de keuze van de varianten in het vaccin al ver voor ons griepseizoen worden gemaakt. Zo ligt de vaccinsamenstelling voor komend griepseizoen al vast. (feiten en cijfers \ RIVM)
 

Pneumokokken 
De pneumokok (streptococcus pneumoniae bacterie) kan ernstige ziektebeelden geven zoals een ernstige pneumonie, meningitis of invasieve pneumokokkenziekte (sepsis). Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans op pneumokokkenziekte en een ernstig beloop. Vaccinatie kan per jaar ongeveer 850 van de 6.000 ziekenhuisopnames en 140 van de 900 sterfgevallen voorkomen. (bron: www.rivm.nl)

Daarom krijgen ouderen (60+) tegenwoordig een gratis pneumokokkenvaccinatie aangeboden, samen met de griepvaccinatie. De vaccinatie (Pneumovax 23) beschermt hen tegen de 23 meest voorkomende pneumokokkenvarianten, en wordt iedere 5 jaar herhaald tot en met de leeftijd van 75 jaar. Bij ouderen > 80 jaar geeft  pneumokokkenvaccinatie maar weinig extra bescherming. Zij worden daarom niet meer uitgenodigd voor vaccinatie. Andere risicogroepen die de pneumokokkenvaccinatie vanwege een medische aandoening krijgen aangeboden, vind je hier.

Ook met de pneumokokkenvaccinatie is al veel ervaring. Het is een veilige vaccinatie met als meest voorkomende bijwerkingen lokale reacties op de plek van injectie en griepachtige klachten door de afweerreactie van het lichaam.  

Gordelroos
Gordelroos wordt veroorzaakt door het varicella zoster virus, dat ook waterpokken veroorzaakt. Op oudere leeftijd kan het virus reactiveren en ontstaat er gordelroos: gegroepeerde blaasjes en (hevige) pijn in een dermatoom (deel van de huid dat door één gevoelszenuw wordt voorzien) Gordelroos komt meestal bij ouderen voor. De pijnklachten kunnen dagen tot weken, soms zelf jaren aanhouden. En er kunnen ernstige complicaties optreden, bijvoorbeeld blindheid bij betrokkenheid van de oogzenuw.  (Bron: LCI richtlijnen gordelroos en gordelroosvaccinatie)  

Er is een vaccinatie die gordelroos en complicaties daarvan voorkomt. Het vaccin (Shingrix) is veilig en geeft naar verwachting langdurig bescherming. Net als bij andere vaccinaties kunnen milde bijwerkingen optreden.  
Recent is door minister van VWS besloten om gordelroosvaccinatie voor ouderen niet op te nemen in een nationale programma. Mensen kunnen wel individueel voor vaccinatie kiezen. In sommige gevallen wordt dit vergoed door een zorgverzekeraar; kijk daarvoor hier.  
Een gordelroosvaccin kost ongeveer 220 euro. Er zijn 2 vaccinaties nodig om een goede bescherming te krijgen. 

Meer informatie over gordelroos en een ervaringsverhaal vind je hier.
Meer informatie over gordelroosvaccinatie lees je hier.
 

Effectiviteit Shingrix

Shingrix is juist bij ouderen heel effectief: boven de 70  jaar is de effectiviteit meer dan 90%. Dit betekent dat gordelroos 90% minder voorkomt bij gevaccineerde 70-plussers dan bij niet gevaccineerde 70-plussers. (LCI richtlijn Gordelroosvaccinatie)

LCI richtlijn Gordelroosvaccinatie

Corona
Lees hier meer over de najaarscampagne.   

Regionaal vaccinatiecentrum bij de GGD
In Nederland worden vaccinaties op veel verschillende plaatsen aangeboden: bij GGD’en, de Jeugdgezondheidszorg, huisartsen, instellingen, ziekenhuizen, arbodiensten, commerciële bureaus etc. Dit is inefficiënt en lastig te coördineren en er is geen centrale registratie. Hierdoor laten we in Nederland een mogelijkheid tot het behalen van gezondheidswinst liggen. Daarom wordt, in opdracht van het ministerie van VWS,  gewerkt aan een landelijk netwerk van regionale vaccinatie expertise centra bij GGD’en. De griep- en pneumokokkenvaccinaties komen niet onder deze voorziening te vallen en blijven vooralsnog wel bij de huisartsen liggen. (bron: VWS: GGD centrale plek in toekomstige vaccinaties - LHV).
Zodra er meer duidelijk is over het vaccinatiecentrum bij de GGD, ontvang je hierover bericht.